Luuk Sengers geeft de training Datajournalistiek. Waarom zou je datajournalistiek willen leren? Er zijn nog steeds heel weinig journalisten die data kunnen analyseren, terwijl er steeds meer data beschikbaar komen en het niet moeilijk is om met databases te leren werken. Als je met datajournalistiek leert werken, kun je verhalen maken die lezers, kijkers of luisteraars nergens anders kunnen lezen, zien of horen.
Dit is wat je met data kunt doen:
- Publiceer een ranglijstje van de rijkste, armste, grootste of kleinste. Dat kan eenvoudig door te sorteren in Excel.
- Maak een portret van een positieve of negatieve uitzondering. Je vindt de uitschieters door afwijkingen van het gemiddelde te berekenen of te visualiseren.
- Onthul een trend. Neemt iets toe of af? Je kunt het zien in Excel.
- Leg een verband. Bereken correlaties tussen data, bijvoorbeeld tussen de uitslagen van schooltesten en het inkomen van de ouders.
- Zoek antwoorden op prangende vragen. Met draaitabellen in Excel of met de programmeertaal SQL kun je alle databases als het ware ‘interviewen’.
- Laat je lezers/kijkers/luisteraars zélf zoeken in de data. Maak je data doorzoekbaar met een zoekmachine op de website.
‘Ik kom nog steeds weinig artikelen tegen die zijn geproduceerd op basis van data-analyse. En dat is ontzettend jammer, want er komen in snel tempo nieuwe databases beschikbaar. Bovendien blijken andere bronnen, zoals interviews en nieuwsverslagen, in toenemende mate onbetrouwbaar. En: het is helemaal niet moeilijk om data te analyseren.
Preciziejournalistiek
De allereerste journalisten die, in de jaren zeventig van de vorige eeuw, data onder loep namen, spraken niet van ‘datajournalistiek’ maar van ‘preciziejournalistiek’: data zijn doorgaans veel nauwkeuriger en feitelijker dan de woorden van belanghebbenden en autoriteiten. En voor machthebbers is het knap lastig om onthullingen op basis van data te ‘spinnen’.
Verhaal over staalfabrieken in Europa, gebaseerd op EU- database over luchtvervuiling
‘Mijn recentste datajournalistieke verhaal dateert van een paar maanden geleden en is gepubliceerd in Trouw. Daar ging een cross-border samenwerking met journalisten elders in de EU aan vooraf. Samen hadden we een database gemaakt van de stand van de techniek die staalfabrieken in Europa toepassen. Vervolgens hebben we deze vergeleken met een gedetailleerde EU-database over luchtvervuiling om te zien welke technieken het meeste vervuilen en welke staalfabrieken een broertje dood hebben aan Europese afspraken om de lucht schoner te maken.’
De training Datajournalistiek
‘We beginnen de trainingsdag met Excel. Voor sommigen een eerste kennismaking, voor anderen misschien een opfrisser. In de middag bouwen we hierop voort en gaan we data analyseren met SQL, een eenvoudige programmeertaal die door elke database wordt begrepen. SQL biedt veel meer mogelijkheden dan Excel. En omdat we in SQL vragen (‘queries’) uitschrijven, zul je zien dat het net is alsof je de data interviewt!’
Meer leren over datajournalistiek? Schrijf je in voor de training op 25 augustus!